Tomaten

Lycopersicon lycopersicum
De plant werd vroeger Solanum esculentum of ook wel Solanum lycopersicum genoemd maar is later in een apart geslacht Lycopersicon ondergebracht.

Lycopersicon is afgeleid van het Griekse lukopersicon of lukopersion. In de oudheid van Egypte werd hiermee een plant aangeduid, welke een onaangenaam riekend sap bevatte.

De geur van de tomatenplant wordt door veel mensen meestal als onaangenaam ervaren.

Familie
Solanaceae
Nachtschadefamilie

Geschiedenis en herkomst
De tomaat werd door Columbus op zijn tweede reis naar Amerika meegebracht naar Europa.

Toen werd de tomaat vooral als sierplant beschouwd. Pas veel later kwam de tomaat als eetbare vrucht in gebruik. Na de tweede wereldoorlog is de grote populariteit en het gebruik als vrucht pas echt op gang gekomen. De voorouder (var. cerasiforme) komt in het wild voor in het kustgebied ten westen van het Andes gebergte. De bessen van deze soort zijn hoogstens 3 cm in doorsnede. Heel de ontwikkeling tot de huidige bekende kweekvormen met vooral grotere vruchten is daar begonnen. Vaak wordt Peru genoemd als de bakermat van deze veranderingen. Sommige onderzoekers zijn van mening dat deze ontwikkeling in Mexico is begonnen. Gezien de enorme geschiedenis en het rijke handelsverleden van deze regio zou ook beide waar kunnen zijn. Ik vermoed dat de verspreiding van planten en zaden ook toen al niet veel anders als nu is gegaan. Alleen wat minder snel dan vandaag de dag.

Voorkomen en uiterlijk
De tomaten van nu vertonen allerlei kleuren, vormen en afmetingen. Van kleine kerstomaten tot enorme vleestomaten. In de loop der jaren zijn er ook veel locale variëteiten ontstaan.

Het zijn relatief kortlevende kruidachtige planten die in de gematigde streken als eenjarig worden behandeld. In principe is tomaat meerjarig. De stengels hebben steun nodig tijdens de groei. Het hele blad is bezet met kliertjes die bij aanraking de voor tomaten zo bekende karakteristieke geur verspreiden. Het blad en de stengel zijn giftig. De onregelmatig geveerde bladeren zijn opgebouwd uit deelblaadjes die op hun beurt weer ingesneden, getand of geveerd zijn. De bloeitijd loopt van juni tot oktober. De vertakte bloeiwijzen staan meestal in de bladoksels. Soms ook aan het einde van het samengestelde blad.. De stervormige gele bloemen hebben een doorsnede van circa 2 cm. De meeldraden staan ver naar voren en het vruchtbeginsel is twee- of meerhokkig. De bessen die door de plant worden gevormd, zijn licht giftig zolang ze nog groen zijn. Pas als ze rood of geel zijn, kunnen ze zonder problemen worden gegeten.

De vrucht is een bes met meestal een afgeplatte boven en onderkant. Het kleurenpalet van deze vruchten is inmiddels enorm groot. Tussen uitersten als diep donkerbruin en wit vindt je naast rode en gele tinten ook roze en tweekleurig gestreepte tomaten.

Gebruik en toepassing
Culinair is de tomaat niet meer weg te denken uit de hedendaagse keuken en de toepassingen zijn legio. Rauw, gedroogd, gekookt en gebakken is allemaal mogelijk. Het vruchtvlees bevat veel vitamine A en C.

Cultivatie
Begin maart worden tomaten bij een temperatuur van circa 20 graden gezaaid in een mengsel van potgrond met wat zand. Anderhalve week na het zaaien worden de plantjes verspeend. De jonge plantjes hebben veel licht nodig. Eind mei kunnen de jonge planten buiten worden uitgeplant. De planten komen op 30 cm van elkaar te staan.

Zorg voor een humusrijke grond. Dit kunt u bereiken door op wat armere gronden flink wat compost in het plantgat te verwerken. Tijdens de groei niet te veel bemesten, anders ontstaat er een te weelderige groei en wordt de plant vatbaar voor schimmels. Tomaten gebruiken vrij veel stikstof en fosfor. In juni en juli kunnen de planten worden bemest met in water opgeloste koemestkorrels. De plant heeft steun nodig en de nieuwe scheuten die tijdens de groei uit de bladoksels te voorschijn komen moeten worden verwijderd. Rassen die niet zelftoppend zijn, worden na het verschijnen van de vierde tros getopt. Bij tomaten geldt echt hoe meer zon, hoe meer smaak en daarom wordt er wel eens wat blad boven de rijpende tros weggenomen. Laat rijpe vruchten niet te lang aan de plant zitten, dit remt de overige productie.

Terug naar overzicht